Water infiltreren én vasthouden onder ‘klimaatwadi’ Zoeterwoude

Vaste planten in een wadi vroegen om innovatie

“Bij dit project hebben we heel erg naar duurzaamheid en klimaat gekeken,” zegt Paul Geluk. ”Zo zijn bijvoorbeeld nestkasten in de gevels verwerkt, liggen er groene daken op de garages en zijn zonnepanelen en warmtepompen geïnstalleerd. Natuurlijk wil je dan ook de buitenruimte duurzaam en klimaatadaptief inrichten met zoveel mogelijk groen. Maar de ruimte daarvoor was beperkt, vandaar het idee om de wadi uit te voeren met vaste planten. De uitstraling die je met vaste planten krijgt is veel kleuriger en je vergroot de biodiversiteit aanzienlijk. Je ziet wadi’s vaak als grasstroken en dat worden al gauw droge greppels als ze niet goed zijn uitgevoerd, of er blijft een laagje stinkend water in staan. Daarnaast verzamelt zich vaak zwerfvuil in een dergelijke wadi. Tijdens een werkbezoek aan Amsterdam kwam ik wadi’s met vaste planten tegen en dat idee bleef hangen. Toch is het niet eenvoudig. Er zijn natuurlijk genoeg planten die tegen natte voeten kunnen, maar overleven die droge periodes in de zomer?”

Capillaire breuk als oplossing

Voor de wadi bij Klaverweide was maar een smalle strook beschikbaar tussen de rijbanen en (groene) parkeervakken en alle kabels en leidingen. Onder die wadi was om de voorgeschreven waterbergende capaciteit bij piekbuien te realiseren, een Rockflow infiltratiepakket voorzien waarop de omliggende bestrate oppervlakken kunnen afwateren (met slokops als back-up). Op het Rockflow pakket zou dan een laag grond voor vaste planten komen. Een dikke laag, want aarde die op de Rockflow buffer ligt, heeft geen contact meer met het grondwater en zal dus kwetsbaar zijn voor verdroging.

Probleem was dat er voor zo’n dikke laag grond geen ruimte was. Uiteindelijk was de oplossing hier om boven op het infiltrerende Rockflow pakket een capillaire breuk aan te brengen in de vorm van een grindlaag. Daar bovenop kwam een circa 10 cm dikke extra laag Rockflow en daar weer op een relatief dunne laag grond voor de planten.

Projectleider Daan Los van Rockflow: “Steenwol heeft een bepaalde capillaire kracht en kan dus water vasthouden. Je moet er dan wel voor zorgen dat het water er niet aan de onderzijde wordt uitgezogen door het zand, want dat heeft een hogere capillaire kracht. Dat laatste is het principe van de werking van Rockflow infiltratiebuffers. Maar Rockflow wordt ook gebruikt om water juist voor langere tijd vast te houden. Dan moet je het pakket dus aan de onderzijde capillair afsluiten van de grond, bijvoorbeeld door het aanbrengen van een folielaag, of, zoals in Zoeterwoude, met grind.”

Twee systemen werken samen

Het bijzondere van het Klaverweide is dat die twee systemen hier voor het eerst gecombineerd zijn. Het onderste steenwolpakket is voorzien om bij piekbuien de bulk van het water te bufferen en te infiltreren en wateroverlast in de wijk te voorkomen. Bovendien vult het geïnfiltreerde water het grondwater in de directe omgeving aan. Bovenop het Rockflow infiltratiepakket ligt nu een tweede, veel dunner pakket steenwolelementen.

Tussen die twee steenwollagen is een capillaire breuk aangebracht in de vorm van een grindlaag. Grind is niet of nauwelijks capillair en daardoor wordt het water in de bovenste Rockflow laag vastgehouden. De grond die daar bovenop ligt trekt het water door capillaire kracht naar boven en dan is het beschikbaar voor de planten in de wadi. Bij de toepassing in Zoeterwoude bestaat het bovenste pakket dat geen kanalen of leidingen heeft, uit elementen van 10 en 15 cm dikte. Als deze laag volledig verzadigd is met water kunnen de planten daar in theorie een zomerse, droge periode van circa 4 weken uit putten. Zo ontstaat een meer natuurlijke waterbalans en is er minder irrigatie nodig door de gemeente. De kosten voor beheer en onderhoud zullen daardoor lager uitvallen.

Het substraat en de planten werden door Griffioen Wassenaar speciaal geselecteerd voor deze constructie met hun GreentoColour® concept.